İşletme faaliyeti sonucu açılan boşluğun çalışma süresince emniyetli şekilde açık tutulması için alınan tedbirlerin toplamına tahkimat adı verilir. Tahkimat, işletme faaliyetlerinde kazıdan sonra uygulanan ve iş yerinin emniyetini sağlayan en önemli işlemdir. Kaza istatistiklerinde en yüksek oranı göçükler, tavandan ya da yan duvardan taş-cevher düşmesi ile ilgili kazalar oluşturmaktadır.
Yer altı işletmelerinde maden ocağını oluşturan kuyu, galeri ve üretim yerleri mal ve can emniyeti bakımından çalışabilir duruma sokmak ve çalışabilir durumda tutmak için yerine göre ağaç, demir ve beton kullanılarak takviye edilir. Bütün yer altı işletmelerinde taş, toprak, kömür, cevher, v.b malzemelerin kayma ve düşmelerini önlemek üzere uygun ve yeterli tahkimat yapılmalıdır. Yeraltı ocak projelerinde, yan kayaç özelliklerine ve üretim metoduna uygun tahkimatın projelendirilmesi ve tekniğine uygun şekilde icra edilmesi iş sağlığı ve güvenliği açısından hayati önem taşıyan bir husustur. İşletme giderlerinin en önemli kısımlarından birisini tahkimat malzemeleri giderleri oluşturmaktadır. Yer altında hazırlık, üretim, havalandırma, nakliyat vb. amaçlar için açılan boşlukların çeşitli tahkimat şekilleri mevcuttur.
Çevre kayaçların yapısına, kullanılacak malzemenin teminindeki zorluk-kolaylık faktörlerine, iş gücünün durumuna, galerinin kullanım amacına, ekonomik etkenlere bağlı olarak bunlardan birisi seçilerek uygulanır.
Başlıca tahkimat uygulamaları;
Ahşap Tahkimat: İlk madencilik faaliyetinden bugüne kadar kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşından bu yana önemi giderek kaybolmuş ve yerini çelik tahkimata bırakmıştır. Ahşap sahip olduğu özellikler nedeniyle madencilik faaliyetlerinin kaçınılmaz tahkimat malzemesidir. En yaygın olanı iki yan direk ve bir boyunduruktan oluşan çintili bağdır.
Kaya Saplamaları: Tavanın kaya saplaması ile tahkim prensibi, ayrılan tabakaları birbirine bağlamak, tabakaların çökme hareketini önlemek, özellikle deformasyon eğilimi fazla olan zayıf tabakaları daha sağlam tabakalara bağlayarak birlikte çalışmalarını sağlamak esasına dayanır. Mekanik ankrajlı, dolgulu, birleşik (mekanik ankraj + dolgulu) sürtünmeli ve çelik kablolu tipli kaya saplamaları vardır. Tahkimat arını yakından izlemektedir. Açılan açıklık hemen tahkim edildiğinden büyük ölçüde tavan alçalmasını azaltır. Kaya saplamaları patlamadan dolayı oluşan sarsıntılar ve buna benzer etkilerden etkilenmezler. Galerilerde makinelerin çalışması, nakliyat araçlarının geçmesi için engel teşkil etmediklerinden nakliyat verimi yüksektir. Kaya saplamalı galerilerin hava akımına karşı dirençleri daha azdır. Havalandırma ekonomisi yönünden önemli avantaj sağlar. Kaya saplamaları boruların, kabloların asılması için çok iyi bir mesnet imkânı verir. Kömür ocaklarında kullanıldığında tavan taşlarının düşüp kömüre karışması ile kül oranının artması diğer madenlerde ise cevhere yan kayaç karışması önlenmiştir.
Beton Tahkimat: Bu malzemeden oluşturulan taşıyıcı sistemler, genellikle kuyu ve galeri kaplamaları, taban yolu takviyeleri, suni tavan, su ve yangın barajlarıdır. Yangına karşı dirençlidir. Tahkimat içi pürüzsüz olduğundan havalandırma yük kayıpları en az şiddettedir.